Học giáo dục khai phóng, là học gì?

"Giáo dục khai phóng" (liberal arts/ enlightening education) là một khái niệm đã có từ lâu trong các nền giáo dục tiên tiến trên thế giới, và cũng xuất hiện khá nhiều lần trong dòng chảy lịch sử của Việt Nam. Trong khoảng 10-15 năm trở lại đây ở Việt Nam, thuật ngữ "giáo dục khai phóng" tiếp tục được đề cập và phổ biến rộng rãi hơn nhờ các phương tiện truyền thông đại chúng.

Mô hình giáo dục này nhấn mạnh sự phát triển toàn diện của mỗi cá nhân; khuyến khích sinh viên không chỉ tiếp thu kiến thức khoa học mà còn phát triển hiểu biết tổng thể về bình diện xã hội cuộc sống (nghệ thuật, nhân văn...); không chỉ lý thuyết khoa giáo mà còn trui rèn kỹ năng sống, tư duy phản biện, và khả năng sáng tạo; không chỉ hiểu rộng hơn về thế giới mà còn hiểu sâu hơn về chính mình. Trong quyển sách "Đúng việc", tiến sĩ Giản Tư Trung đã từng đưa ra cách nhìn tổng quát: "khai phóng" là "khai minh và giải phóng", hay là "khai mở tâm trí và giải phóng tiềm năng".

Trên thế giới, giáo dục khai phóng đã phát triển qua nhiều thế kỷ tại Hoa Kỳ, được áp dụng rộng rãi ở Châu Âu và nhiều nước Châu Á. Một số trường đại học khai phóng nổi tiếng ở Mỹ (tiếng Anh: Liberal Arts College) theo U.S. News phải kể đến như Williams College, Amherst College, Pomona College, Swarthmore College…

Tại Việt Nam, nhiều trường đại học, viện giáo dục, các cơ sở đào tạo đã dần bắt đầu áp dụng thực tiễn mô hình này, mang đến cho người học những trải nghiệm học tập phong phú và đa dạng, như:

1. Trường Đại Học Fulbright Việt Nam

Nổi bật với chương trình giáo dục khai phóng chất lượng cao, trường đã và đang áp dụng phương pháp giảng dạy tích cực, khuyến khích sinh viên tham gia vào các hoạt động thảo luận và nghiên cứu. Các môn học đa dạng từ khoa học, nghệ thuật đến văn hóa, tạo điều kiện cho sinh viên phát triển tư duy phản biện và khả năng phân tích. Các Fulbrighters được kỳ vọng trở thành những cá nhân bản lĩnh, linh hoạt và sẵn sàng dẫn đầu tương lai của Việt Nam cũng như thế giới.

2. Trường Đại Học Hoa Sen

Trường Đại học Hoa Sen cũng áp dụng mô hình giáo dục khai phóng thông qua việc xây dựng chương trình học đa dạng và linh hoạt. Sinh viên có cơ hội học tập các môn học tự chọn từ nhiều lĩnh vực khác nhau, giúp họ phát triển toàn diện. Ngoài ra, trường còn tổ chức các hoạt động ngoại khóa và thực tập để sinh viên có thể áp dụng kiến thức vào thực tiễn.

3. Chương Trình IPL Scholarship

IPL là chương trình phát triển lãnh đạo công phu và độc đáo nhằm phát triển thế hệ doanh nhân mới, do học viện quản lý PACE phối hợp với các đối tác danh tiếng toàn cầu triển khai ngay tại Việt Nam. IPl được xem là ngôi trường khai phóng dành cho doanh nhân trẻ và lãnh đạo trẻ, được sáng lập từ 2007 bởi các doanh nhân, trí thức tâm huyết. Triết lý của chương trình hướng tới phát triển thành 03 giá trị: con người tự do, công dân trách nhiệm và chuyên gia ưu tú, thông qua 03 con đường: thực học, khai phóng và chuyên sâu.

Phản hồi từ học viên và xã hội cho thấy sự hứng khởi, tích cực và nhiều giá trị được ươm mầm. Giáo dục khai phóng đã và đang thổi những làn gió mới trong việc cải cách và phát triển giáo dục Việt Nam, đặc biệt cần thiết trong bối cảnh hội nhập toàn cầu. Tuy nhiên, việc triển khai giáo dục khai phóng một cách sâu rộng và bám rễ vào thực tế xã hội vẫn còn là một thách thức, đến từ sự thiếu đồng bộ trong cách hiểu chung về ý niệm "khai phóng", thiếu tính đa dạng và thực tiễn trong nội dung chương trình đao tạo và nguồn lực con người còn nhiều hạn chế. Để mô hình này phát triển bền vững hơn, cần có sự đầu tư và quan tâm hơn nữa từ các cơ quan quản lý giáo dục, và từ sự cởi mở, ủng hộ của xã hội, cộng đồng.

Và dù cho thế nào, thì những giá trị như tự do, tự tại, hạnh phúc, tìm thấy ý nghĩa và sống trọn vẹn rực rỡ một đời cũng luôn là những điều mà ai ai cũng khát khao. Trên hành trình tiến đến điều đó, giáo dục khai phóng và khai tâm những con đường không thể thiếu.